Grijsfilter

Lange sluitertijden en grijsfilters

Lange sluitertijd krijg je doordat er weinig licht op de sensor valt. Dan kan op 2 manieren ontstaan. Of je fotografeert als het donker is, of in een donkere omgeving of je werkt met een grijsfilter waarmee je heel veel licht tegenhoud. Ik werk voornamelijk met grijsfilters.

Ik laat mijn cursisten een opname maken zonder grijsfilter waarvan de belichting goed is met de bijbehorende belichtingstijd. Die laat ik hen dan doorrekenen naar een belichtingstijd met een filter of meer er op van 10 stops of meer.

Door op die manier te werken, komt er beheersing en wordt het geen gokken. Ik zie regelmatig dat mensen er maar een filter opschroeven en gokken wat de belichtingstijd moet worden. Het is essentieel om de techniek eigen maken, te beheersen en te weten waarom en hoe. Voorkom dat het “trial and error” wordt. Deze techniek laat zich prima beredeneren en berekenen.

 

Kwaliteit grijsfilters

Er is veel verschil in grijsfilters. Ik heb inmiddels heel wat workshops gegeven en heel wat filters voorbij zien komen in veel verschillende kwaliteiten. Er zijn variabele grijsfilters die je kunt verstellen als een soort polaroidfilter; die werken niet. Dan zijn er grijsfilters van goedkopere merken; die zijn optisch niet geweldig en hebben vaak een gigantisch kleurzweem. Als je met zwart-wit wilt werken is dat niet echt een punt. Maar die kleurzweem kan soms zo erg zijn dat het niet meer te corrigeren is. Ik heb hele magenta en knalgroene beelden voorbij zien komen. Mijn ervaring met grijsfilters is dat je kwaliteit moet kopen en dat betekent helaas automatisch dat je daar fors voor betaald. 

Vaak heb je minimaal 10 stops nodig in een filter, soms zelfs wel meer. Dan combineer je meerdere filters. Ik combineer vaak een 10-stops en 3-stops of zelfs een 10-stops en een 6-stops filter. Er worden door verschillende fabrikanten verschillende aanduidingen gebruikt om de filterfactor aan te geven, die tot veel verwarring en helaas ook tot een verkeerde aankoop kunnen leiden. Het is dus zaak je goed te laten informeren. 

Lange sluitertijden fotografie: een rekenvoorbeeld

Je bent op een dag aan het fotograferen die half bewolkt is: er is een redelijke hoeveelheid licht. Je begint zonder grijsfilter. Stel dan dat je bij een gekozen ISO waarde en een bepaald diafragma op een belichtingstijd van 1/125 seconde uitkomt; je zorgt ervoor dat je een goed histogram hebt. Mét het grijsfilter dien je dan op dezelfde ligging van het histogram uit te komen; je wilt immers ook dan een goed belichte foto.
Bij een 10-stops grijsfilter resulteert dat dan in principe in een sluitertijd van 8 seconden. Je gaat namelijk 10 keer de oorspronkelijke sluitertijd verdubbelen. Dat geeft de volgende reeks: 1/60-1/30-1/15-1/8-1/4-1/2-1/1-2-4-8. 

Nu is het zo dat een 10-stops grijsfilter niet exact 10 stops hoeft te zijn (de fabrikanten zetten dat ook vaak op de verpakking). Ik heb proefondervindelijk vastgesteld dat mijn B&W filter bijvoorbeeld 10 2/3 stops is. Dat betekent dat ik er nog eens 2/3 stop bij moet tellen: ik kom dan uit op 13 seconden. Het is belangrijk om altijd het histogram te controleren en eventueel bij te sturen.

Lange sluitertijd berekenen met App

Mijn advies: leer hoe je je sluitertijd bepaald zonder grijsfilter en hoe je dit toepast met grijsfilter. Inmiddels zijn daar ook verschillende handige apps voor. De app die ik gebruik is NDcalc die is er zowel voor iphone als android. Dit maakt het heel makkelijk ding om de sluitertijd mee uit te rekenen.